Дом на Балкан

Искуствата се редат додека времето полека се предомислува во секоја минута дали да не опсипе со поројни дождови или да ни пушти уште неколку зраци пред зајдисонце. Но најубави се зраците на човековот разбирање што се повеќе согледувам е отвореното срце за да се исслуша човек со човека и да му се даде признание на она што го промислува и забележува, и кај себе и кај другите. А кога човек е соочен со странец, оној од другата култура, непознат и познат во човечното на моменти но и во нечовечното; многу лесно согледува и разбира и за себе и за другиот. На крај, најмногу за себе. И ми изгледа дека Бог ни дал допир со другото за себе да се дознаеме, а познавајќи се подобро себе, го запознаваме и Него. Интересна патека на мислата и душата.

Деновиве си потврдувам многу пати дека сум среќна што сум родена на Балканот, на вакво динамично и богато подрачје каде ако човек малку се оддели од секојдневието и реши да го отвори срцето, ќе искуси изобилство. Навистина, само изобилство е зборот кој го доловува она што го искусувам а уште поубаво е чувството дека изобилството те чека и дома, затоа што ова е мојот дом.

За да го доловам делот од изобилството, вреди да го исцртам со зборови патот кон два прекрасни манастири во Србија, Студеница и Жица. Манастирските сцени сега се обидов да ги доживеам преку нашите гости и си замислував како ли се чувствуваат да гледаат таква недопрена убавина за прв пат, која мене ми е достапна речиси секој ден. Разбирам уште повеќе колку навистина се е процес. Живоста на местово раздвижена е од неколкумина монаси со слабикави нозе, долги коси врзани во опавче и долги бради. Секој се движи со по некоја кофа или мотика во рака, гледа во тревата, и одвај го поткрева погледот малку повисоко од својата половина. Како да не се запрашам што се случува таму во конаците кога се сами пред Бога? Веднаш пред себе ја насликувам сцената каде неколку дена го вкусуваат изобилието на водата и молитвата, разурнувано од време на време од похотта на телото и слабоста човечка. А сепак, слика и прилика: живо битие, потонато во вечноста, во нејзиното предворието.

Зар на вакви луѓе наеднаш да им објасниме дека Исус и Бог се пријатели на човекот, татко, Син, Брат? Што попрво? Кој е кој? Судијата милостив?! Каква е таа контрадикција! Тивко си се провлекувам со мислите во црквата во Студеница каде еден млад човек со глас кој добро го познавам, ми вели дека и јас ако сакам можам на гостите да им објаснам нешто за црквата ако знам. Го познавам тој глас, сум го слушнала. Тоа е гласот на постот. Глас кој се поткрева и извикува од внатре со благост и топлина,  а излегува тенок, слаб и толку милозвучен. Младичот ни објаснува за големи настани, големи погреби слави, крунисувања, а сепак скромно да не случајно ја разруши со гламур и нечија слава Бојата тишина. Човек само близу во пазувите на Бог може така да зборува. И после се, тој нам, да, тој нам прв ни се заблагодарува. А јас пак си се прашувам за што? Тој се заблагодарува за нашето слушање.

Не идеализирам, раскажувам. Ако некој нешто друго доживеал, нека пишува. Јас трчам да позборувам со чичкото кој ги исплаши нашите гости затоа што беше возбуден да ни каже дека само на еден час и петнаесет минути одење по едно мало планинско патче ,се стигнува до едно изворче и мала црква, местото каде Св. Сава решил да се замонаши. Се гледа од планината недопрена зелена шума испречена како некој блок од дрвја пред нас разиграна единствено од сенките на останатите дрвја. Јас, татко ми, брат ми кучето вака некако ги минувавме неделните денови, трагајќи по планините и радувајќи и се на природата и на духот човеки да се впрегне и да ја истражува. Се додека не започнав редовно да одам на неделни богослужби. Но јас и тогаш сум била на богслужба, сега се сеќавам. И тогаш запознавав бабички по пат, и кученца, и дрвца и ме воодушевуваа да си речам: Ах, кој ли прекрасен Бог сето ова го создава? Кој ли вака убаво ги спријателил луѓето и природата? Тој мора да е секаде, некаде, наоколу а и во мене?!

Мене одговорите полека ми се редеа со текот нагодините и прашањата, но и на моите гости додека го преведував јазикот на манастирот на нивниот, англискиот. Тие беа воодушевени, се смешкаа и некој од нив ми кажа- “Ова е толку убаво, што не знам што да правам со него!” Паметете ја репликата. Да знаеме дека човекот убавото го доживува и дожувувањето е доживување а потиснувањето е потиснување. Се упатуваме кон следниот манастир, Жица, женски манастир на пет километри од Краљево, Србија. И чиниш женственоста од далеку се препознава. Наеднаш некаква повторна убавина како Студеница, ама сега уште понежна, мила и кревка како и благите облини на црковните куполи, обоени во црвено, рефлектирајќи го сонцето, но и зачудувачки, розеникавата и зеленикава боја на тревата.

Притрча една мала тетка да ни каже дека таа сеуште има друга тура на странци, Германци за кои со смешкање ни кажува дека се многу љубопитни па ќе мора да се погрижи за нив. После неколку дена, ова ми беше како да видов мила мајка. Женче во шарен џемпер, во нејзините седумдесети, побелена коса, а така убаво средена во две шарени шноли и со две различни по боја обетки која комбинација не ја разбирав, а и се воодушевував како сепак толку прекрасно изгледа; сето тоа заедно со синиот креон околу бледо синикавите очи. Додека уште се отпоздравуваше со другите гости, нам ни пушти краток видео вовед за манастирот во Жица, а потоа уште со поголем интерес ни раскажуваше.

Мила, така се вика. Мила со динамичност ни раскажа за тоа дека Жица е манастирот на крунисувањето и на Српската држава, и на Српската црква во многу тешки периоди кога Србија се наоѓа под огромно влијание на Римската Католичка Црква и Византија. Таа толку внимателно сакаше да им кажам на гостите дека за Стефан Њемања тогаш било многу тешко да носи одлуки и морал да биде дипломат и да комуницира и со двете престолнини. Кога нашиот професор Пирс тоа им го дообјасни на студентите, Мила воскликна. Нејзе и значеше премногу разбирањето дека условите на овие простори понекогаш биле толку тешки, и одлуките се толкуваат како некаков позадински интерес, а всушности тие се одлуки донесени од немај каде. Детално ни објаснуваше за Стефан Њемања и неговите синови, како сите освен Цар Душан станале монаси, а Св. Сава одлучил да стане монах кога имал 17 години. Ни обајасни и за Козмо и Дамјан, докторите кои уште во 13 век имале разбирање од хирургија и лекувале по Божја благодат бесплатно.

Кога гостите се распространија да го разгледаат дворот на манастирот, не можев а да не поразговарам со Мила и да ја запознаам подобро. Таа е поранешна професорка по право и политичка Економија од Белград, веќе 15 години пензионирана. Откако се пензионирала решила да научи Византиско писмо и да подучува Византиско пеење во манастирот, па така таа има научено околу педесетина монахињи во манастирот на црковно Византиско пеење. Таа е пресреќна за монахињитие која со полна радост ги фалеше дека се образовани,  дипломирале и магистрирале медицина, уметност, право, економија. Мене само како мало сценарио сега ми се враќа вест која ја слушнав на вести за една девојка која решила да се замонаши а јас мислев дека е тоа нешто страшно. Колку само тоа било прекрасно! Две од монахињите во Жица се докторки и тие им помагале на многу стари жени, ги кревале на носилки и лечеле во една мала собичка во манастирот. Какво човкољубие! Кога само не би заборавале така лесно дека Бог сака да сме човекољупци! Замислете само за момент изнемоштено тело на некоја старичка, како го креваат монахињи и топло се грижат за неа. Замислете ја само насмевката на таа жена и животот макар нов за на кратко да ги гушне своите мили внуци.

Мила се растрча да се јави дури до патријаршијата кога и раскажав за Балканскиот Институт за Вера и Култура и дека нам би ни било драго да имаме контакти од место како Жица каде има Византиско пеење. За момент отидов во продавницата за сувенири а таа веќе се загрижи, плашејќи се да не сум веќе отидена. Таа ми заблагодаруваше и мене и сите што сме имале интерес да посетиме вакво место. А јас во моментите кога вакви луѓе ми се заблагодаруваат, сакам земјата да ме голтне затоа што јас сум онаа што треба на колена да паѓа од благодарност! Мила ме испрати со таква понизност и ми испрати бакнеж. Не можеше денот да биде поубав после ова. Сето ова го раскажувам додека Американките пред мене јадат колачи пред другите, зборуваат на цел глас колку се вкусни, и не се завртуваат ни за момент околу себе. Но ете. Се се учи се надевам. Па и добрината и свесноста.

Како заклучок на ова мое излагање за луѓе чии имиња вреди да се запишат и чии погледи и добрина вреди да се запаметат, доаѓам до оној дел кој мене ми е потребен да го ставам во ум и срце. Патувањето ми ги исцртува некои од добрите и лошите страни и на нашите и на другите. Текстов се изроди по разговор со еден од патниците, од другите, оној кој очигледно бил отворен да осознава за да дојде да ме праша, а со своите прашања и мене да ме израдува потсети и освести. Ете, некој го разбира она што јас така со стегната душа мислам дека треба да им го покажам. И се трудам и мачам, и ме боли, но свесноста кај луѓето како да заборавив дека е  најтешкаа работа за будење.  Повикот и примерот е лесен да се направи, но тешко да се пронајде. И како што утринава си помислив; секому му е дадено да ги препознава калкулативните и неискрени луѓе. Секому исто така му е даден и изборот да одлучи да биде како нив во тој момент, или да биде борец за искреноста и навидум наивноста.  А ако вториов пат се следи, тогаш трпението останува.

Некому порано или подоцна повторно ќе му дојде шансата.

Др. Волси ме прашуваше како се чувствувам кога влегувам во Православен храм. Ах, како со нетрпение да го очекував ова прашање! Да, веќе од поодамна не само што ме привлекува но се воодушевувам на неистраженоста и на богатството кое раната црква а со некаков континуитет и Православната црква носи со себе на просторите на кои сум се родила. Аверзијата која ја имав од непознатото во овие цркви, денес ме тера да го запознаам. Жал ми е за деновите поминати во милиони прашања а никави одговори за она што го верувам. Но жал ми е и за оние кои доаѓаат сега кога сум малку посвесна и поразумна можам да се обидам да ги разберам а јас ги одминам. Едноставно, тешко можам да преминам под нападите од американциве за неефикасноста на нашите огромни храмови, кога зборувајќи за ефикасност добро е да го видиме едноставниот однос кој го имаме кон храната. Ретко кој на овие простори се расфрла со купување храна која не ја јаде, или туку така ја фрла. Зар ефикасноста е на американците со преполнетите фрижидери, прејадувањето и постојаното јадење, и вадењето чоколади и грицки од ташните во било која прилика кои патем не се споделуваат со никој? Или за фунционалноста на местата за молитва како кутии и згради кои немаат потреба од никаква креативност!

Преку разговорот едноставно заклучивме дека има убавина и во двете. Но тврдењето во целосната исправност на едниот пристап е прилично смешна. Колку и да ме иритираат игнорантните коментари, целосната нечувствутелност на различноста и недостатокот од обид да се разбере и  адаптира морат да одлегнат под моето трпение, затоа што веројатно и јас за некој друг сум истата.

Бог нека ни дава сила да учиме и да разбереме колку прекрасно не создал но и колку слобода ни дал. 

Наука и живот

Се изначитав за мерење на квалитет на демократии. Се изназборував и со колеги и со професори дека политичките науки треба да имаат реален придонес а не само да трупаат академски трудови по академски списанија кои ќе ги отвораат само оние од истата дисциплина! Предизвикувачки се нормативните дебати и филозофии, но нема поголем предизвик од конекцијата помеѓу фините принципи и заложби со богатото секојдневие. Имам привилегија (барем јас така мислам) да ми предаваат професори од чии книги по цел свет се учи за демократија, за режими, за промени, за политички системи. И тие откако изживеале по педесетина научни години истото го тврдат. Науката треба да допринесува за науката, но истата треба да допринесува за човештвото- а човештвото не е толку апстрактно како грандиозноста кога ќе биде изговорено. А грандиозно е затоа што е во секој човек, заради тоа, да. Читајќи ги интевјуата на истите тие професори можам само да заклучам дека некаде попат повеќето од нив заборавиле на страста која како 18- годишни ги повлекла да студираат одреден предмет, наука. Тоа си ветив дека нема да ми се случи уште додека бев многу мала, и си го повторував. И колку повеќе учам, колку повеќе методолошки, интелектуални, научни “пречки” ми поставуваат, толку повеќе се уверувам дека без љубовта и страста кон науката, професијата и најпосле а најважно, реланоста во која јас сум се нашла да постојам, остануваат само бледи записи и суви дела. Не само за мене, за секој во каква и да било научна дисциплина се пронаоѓа, работи, твори- не заборавајте на човечноста. Заборавете на толеранција, емпатија, соживот и други популарни пораки ако немаат одблесок во точка каде и срцето и реалноста се спојуваат со поривот да бидеме луѓе кон луѓе, со кој порив сме создадени. Пејте, цртајте, креирајте, проектирајте, експериментирајте, печете, сецкајте, трчајте, грижете се, пишувајте, фотографирајте, и земете длабок здив за да ве потсети дека сте живи, и за себе и за другите, и дека здивот продолжува и е прескапоцен за да се задржува во досада, очај, трка по моќ кариера, самодокажување. Поставете прашање, и барајте одговор. Ако ова и порано сум го зборувала, сега додека се печам на емпирискиот оган и на научното докажување, со поголема увереност го тврдам: науката е прекрасна но животот е жив! Погледнете ја сликава и сетете се: ова дете се описменува на студен бетон, со црева кои кркорат од глад, но со ум кој гладува уште повеќе да осознае, да живее да праша и да даде одговор, да се даде себе и на потрагата, и на радоста и на тагата – но да не престане! Помислете која ваша реченица би била наградата, поуката за трудот на ова дете откако ќе се описмени и ќе ја прочита!  

Seattle writings ...memory 27.02.2010

 Life is nice.  Ups and downs, rain and sun, at the end, it is nice. It is in between 

I sit in a European Romanticism class at the University of Washington while the rain is playing outside as always- hide and seek. I think I stopped begging it to stop anymore, I almost always lose. However, I decided to become friend with the rain, so that is how instead of being surprised, whenever it comes out, I greet my old friend that is coming with the new freshness. However,  I would advice a little bit more innovation. Anyway… I drink a sip of my morning coffee. Can you believe that I did not have a cup of coffee yesterday? The taste of milk in my coffee today… just reminds me how everything is so habitual. I used to despise is for a while, for a week, or two weeks and now it is … old new thing, old new taste. You see how the old is new, and the new soon becomes old too, and that cycle keeps us alive. Yesterday I had this moment of confusion which is the regular thing that happens every once in while in order to strike my comfort a little bit. Being far away from home can draw me far away from everywhere. Here and there. I lost the sense of reality. I won`t go to the philosophic explanation about what IS reality, but yesterday I only knew that I could not find it in any  so far known definition. It was exactly the feeling of being nowhere, physically but also mentally. Now i hear about Goya and his break down. I wonder what were the things that kept this philosophical mind alive when touching the floor. I feel like those things would be the people I love in my case. I need to encourage them! Why this inversion?! I realized that in order for even keep myself alive, I need to keep the rest, so that somehow they will keep me alive?! What is this cycle again? Oh, I don`t know. I know nothing, absolutely nothing. 

For the humbleness and the truth

For the humbleness in people,

The greatest virtue of all

For their joy in the little and marvel in the small

For the ones who have not lost their passion

To strive for the better and strive for more

 For all those who wonder, ‘coz wondering itself is the truth

For all the ones who do not hesitate to ask why

We forget to do the simple in the complexity

And get to the complex in the simplicity

For all the once who forsake oneself for a moment

For all the ones you have met coz meeting people is fun

For all stories they carry with them

Just to look in the eyes of the other,

To glance through the window of a seemingly bounded heart

For all the ones who are frightened to go to the streets

Knowing they will see someone begging for bread and for love

For how powerless they feel ‘coz

There is much out there to be done

But for all those same ones who know that really, I mean really,

The little you they do, a little is really worth much

‘Coz we forget that much is just a little bit more than little,

And little is indeed sometimes more than much

And the little you can do is no more than a heartbeat away

Coz there is always another heartbeat very close

For all the ones who bear in mind

That a second is worth living coz it’s a gift of some kind

For all the ones who do not like this kind of verses

And to the beauty of the things they like

‘Coz liking itself is the truth, coz that is who as humans we are

For all the ones who wonder coz wondering itself is the truth

‘Coz wondering makes you wonder

Why a Christmas morning comes

For all the ones for whom this matters

‘Coz mattering itself is the truth

For all the ones for whom Christmas day is special

And know that hope and salvation was born

And for all the ones for whom this is a holiday, or just a day

Coz just a day is itself the truth

Until wondering and liking and mattering don’t stop

For all, indeed for all,

 The splendid story goes on with the little and much that we do. 

Internet and the Role of Social Media

Evgeny Morozov (Expert and Sceptic on Internet Social Media) and Ahmed Ghabeia (blogger from Egypt)

Ahmed: "One person that is no dead, managed to mobilize people to go to the streets and express their worries. On the eve of 24th of January, the number of participants was 18 000 - unprecedented number on FB, or anywhere on social media. There was a call for people to go to the streets. We knew it would be something different.  Facebook became a popular medium. Media became accessible to people to create CONTENT. The message of 24th of January was spread all around the world. Social media at least for a day were vibrant, Twitter was the commanding control, navigating the streets of Cairo. Those streets have huge security force. The ability to stay in touch with all the other groups of the activists, made a huge difference that day. The government learned very quickly what kind of threat the internet was. The series of events that followed, led to complete shut down of the internet  in Egypt. On the 25th the young people were shouting for the demise of the regime. This was dramatic moment for us. People did not have the information on the internet, so they came out to the streets to see what is going on. People were surprised from the complete shutdown of the internet. They also stopped the public transportation. From the 28th, no mobiles, no internet. What do you think we used? Catapults :) 11 February, Mubarak resigned. Military trials became the new threats: 12000 + since 25 January. The army cannot manage society! If you are really poor, you can't talk to the press. You go to jail, and none will know about you. However, we organizes a group for people to get legal help. The army at some point got into confrontation with people. The army even took over the media, "From state media, to army media" was the slogan of alternative media. Activists were taking whatever was forbidden, and republished it. Activists were jailed..." One of our idealistic idea is to incorporate these network into the policy making. Generally, the conclusion is that medial played major role.

Morozov Response:

- You should not start with new decentralized governance as the idea of Egyptians is.
The internet and the medial can be used in two stages: general mobilization, the quality of debates, ideas outside of government. The other point is the immediate contribution to the revolution itself. My criticism applies to the pitfalls of this kinds of usage of media. It is not the first time for the media to play a major role. There is a general point that internet was used. The problem with this is that after the riots and, the governments collects the pictures, tracing mobile calls, internet traffic... It used all that information to arrest most of the people. Another thing is that yes, the internet is giving more space for public debate. New emerging public sphere. The governments not only accept the new public sphere, but throw information of trained bloggers. This is mainly in Russia and China. The Egyptian government did not engage with the internet that much. They did not have consultants in government.
You got to know who owns the sources. There were protest in Belarus which group attracted 300 000 members. The government tracked, and all the social capital went away, because some social advocate company removed it from the internet. Also, the internet can have counter incentive. Iranian women killed on the streets video discouraged many people to get out on the streets. In Egypt I am not aware of trained manipulators of social medial. Face recognition, all things being constant, will of course help more the government that the dissidents. I don't want to to come up with two columns and evaluate when internet is. I think it is dangerous to try to ascribe some characterizing on Technology with a capital T.
We use the Internet as a cultural term to describe technology, space, practices. I don't think it is helpful, because it seems limitless. I propose to try to get away from the debate of whether technology is good or bad, or neutral. There are real life questions we have to address as privacy, business models of silicon values, but not to fall into a cultural debate and discuss so much in vain of WHAT is the Internet.

(CEU talk- Social Media)

Здодевни, но вести кои треба да се знаат

Денес го слушав господинот Роберт Бадинтер, кое име го знаеме заради “Бадинтеровиот принцип” или гласање со двојно мнозинство во Македонскиот Парламент. Темата на неговото предавање беше “Европска Правда” во кое, како истакнат правник даде краток осврт на Европската Правда. Еве неколку поенти вредни да се истакнат: проектот Евроспка Унија е затварање на страниците од минатото и почеток на заеднички живот на Европските држави. Бадентер посочи дека вртењето кон минатот за Европа е исто како шофер кој не гледа пред себе додека вози и дека порано или подоцна ќе се сретне со некое дрво. Главниот предизвик за Европа (секако покрај доминантната економска криза) е како Европа ќе продолжи да напредува кон одржување или создавање (?!) на Европска Правда? Европската цивилизација се заснова на четири столбови: Античко- Грчката филозофија, Христијанството, Римското Право и Ренесансата. Земајќи го во предвид  овој историски континуитет, Европа (или Европска Унија- многу нејасно видување на Бадинтер) треба да поработи на автентична Европска правда која сеуште ја нема. Сето ова е парадоксално за Бадинтер, затоа што ЕУ има свои институции, договори, судови, законодавство. Зошто? Затоа што воспоставувањето на таква правда зависи од политчката моќ! Ваквиот изненадувачки факт продолжува со тоа дека суверенитетот и интегритетот е цврсто поврзан со правдата. Она со што ЕУ треба да се соочи се мафиите, границите, национите правни системи на државите и извршителите на политичките одлуки. Потребата од заедничкото право е се повидлива во транснационалните бракови, имиграцијата, економијата и затоа што срцето на Европа е пазарот кој сам по себе бара се повеќе закони и регулација, која секако бара и заедничко право. Чекорите кои во иднина треба да се превземат што всушност е креативниот дел од сугестиите на Бадинтер се градење на поголема доверба помеѓу националните законодавства, што пред се се гледа во довербата во компетентноста на судиите. Главниот предуслов е да не бидат корумпирани. Ова беше споменато во контекст на формирање единствено Европско Судство кое мора најнапред да го помине тестот на компетентност на судиите од различни земји членки. Прашањето во однос на оваа поента е до која мера судиите во Меѓународниот Кривичен Трибунал за Бивша Југославија го имаат поминато тестот на компетентност за кој суд Бадинтер ќе каже дека е неговиот голем успех но истовремено и “остварена одмазда” поради неможноста да најде ентузијасти за создавање на ваков Суд во Западните Европски држави пред овој во за Бифша Југославија. Бадинтер има конкретни предлози: дванаесет земји членки од постојаните 27 на ЕУ треба да се состанат и да преговараат за ЕУ Судство. Тоа не треба  да ги вклучува сите основачки членки затоа што тогаш се би било “премногу лесно” вели Бадинтер. Тие треба врз основа на она што веќе постои од институционален капацитет да работат на градење на поголема меѓусебна доверба и да дојдат до решение на ова прашање.

Од горенаведеното произлегуваат неколку генерални заклучоци: Правниците го гледаат проктот ЕУ постојано во потреба од конституционализирање т.е. поголема унификација, воспоставување на некаков вид на Устав  што зборува за тоа дека Лисабонскиот договор е сеуште далеку од замислената идеја. Ова е поразлично од она што го гледаат политиколозите кои сеуште се трудат да го класифицираат ЕУ политчкиот систем, ако и тоа може да се нарече така па од таму да можат да предвидуваат за понатамошениот системски развој на Унијата. Проблемот со заедничката валута, Европската Централна Банка, Безбедносната политка се дел од пакетот проблеми на супранационалната ЕУ формација. Ентузијазам за примање на нови земји членки барем од говорот на Бадинтер воопшто нема, но она што е според мене е малку потрагично е прилично идеалистичкиот пристап кон создавање на заедники судски систем, кој во ситуацијата во која се наоѓа ЕУ ни оддалеку не изгледа возможен. Друг проблем е деградирањето на четирите гореспоменати столбови на Евроспката цивилизација: Античка Грција- ЕУ има сериозен проблем со моменталната состојба на демокртскиот систем кој се огледува во скептицизам кон граѓанското учество во изборите, доверба во институциите, се поголемото незадоволство од социјалната нееднаквост и незнаењето како да се справи со интегрирање на малцинства во своите напредни демократии. Христијанство - како никогаш досега Европа се нема фалено со својата секуларизација и успехот да го “заузди” Хритијанството во прватната сфера на животот на своите граѓани; Римското Право – кое би ставило доста прашалници на одност на ЕУ кон земјите аспиранти за членство во Унијата и конечно Ренесансата која до некаде изгледа како да опстојува во доминацијата на секуларизмот и рационализмот, но во време на релативизирање на секакви вредности и политчка коректност, дури и Ренесансата е закопана некаде во деконструктивизмот и апатичниот став кон потреба да се трага и  знае вистината. Едно е сигурно, ЕУ, како и повеќето останати држави моментално е во идентитетска криза особено на својот политчки систем кој не е ништо фамозно туку начин на организирање на општествениот живот. Со дерогирана репрезентативна демократија, корупција и доминација на политичка, академска и бизнис ароганција, премногу идеалистичките идеи на Бадинтер се реален одговор или подобро, поставување огромен прашалник на она што и политиката и правото постојано го избегнуваат како тема: што е со вредностите и моралот кои се спомнуваат само како декор за да дадат историска но не и реална легитимација на денешнава политика? Ова секако ја води дискусијата кон други многу поекстензивни теми за идеолошките кризи на партиите и кризите на личниот интегритет на лидерите. Една многу важна поента од сето ова кое може да се научи е дека не е ЕУ реперот за Македонија во се, напротив, и Македонија може да гледа до каде таа може да ја рационализира иднината на фамилијата на која сака да се приклучи а не да ги гледа само екстремите на Евроскептицизам или Евроентузијазам. Постои и Еврореализам кој е во длабока себе- реинвенција.  

Чајче од Нане

Ноемвриско утро кое ме буди со политичка филозофија и идејата за Општествениот договор кој го оставам за подоцна... за да се напијам топло чајче од нане, наберено од мојот двор во мојата Македонија со две парчиња ајвар направен од мојата мајка во мојата Македонија и парче бело сирење направено во мојата Македонија.... зар има повкусно утро во Будимпешта?

А сега: Што не прави послушни на државата? Што не тера да се прилагодуваме на нејзините правила? Нема Божествен авторитет, нема природна предодредба или доминација на знаењето ... лична согласност? Аристотел, Платон... Лок... држава... живот  ... неопходност  и чајче од нане.